اربعین حسینی|فلسفه پیاده روی و اربعین حسینی چیست؟

فلسفه اربعین حسینی و پیاده روی به قیام امام حسین و عظمت مصیبت های آن امام بزرگوار ارتباط مستقیم دارد. یکی از حوادث مهم تاریخ اربعین حسینی است. بعد از قیام امام حسین (علیه السلام) همه معصومان به زیارت اربعین تاکید داشته اند. شناخت انگیزه های قیام امام حسین درسایت گلدون ما را در بزرگداشت اربعین حسینی مصمم می کند. فلسفه پیاده روی اربعین همراهی با کاروان حق و عدالت است تا انسان را در جهت ارزشها و کمال حقیقی حرکت دهد. در واقع شخص با پیاده روی اربعین حسینی و خواندن زیارت اربعین با آرمانها و اهداف امام تجدید بیعت می کند.انگیزه امام حسین علیه السلام  امر به معروف و نهی از منکر در جامعه و احیای دین اسلام بود. شیعیان و افراد حاضر در اربعین حسینی با تحمل سختیها در این مسیر اعلام می کنند که پیرو این ارزشها می باشند.فلسفه اربعین حسینی و پیاده روی انتقال این ارزشها به جهانیان برای زمینه سازی ظهور و تمدن بزرگ اسلام است.

الف)  “فلسفه عزاداری در اربعین حسینی”

 

 فلسفه اربعین حسینی در اسلام

عزاداری اربعین ، با اهداف قیام امام حسین مثل مقاومت و صبر و ایستادگی و عشق ارتباط  دارد. عزاداری اربعین نمادی از ارادت و علاقه نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) است.

در خصوص تبیین فلسفه اربعین حسینی می توان آیاتی  از مصحف شریف قرآن را ذکر کرد.

خداوند در قرآن می فرمایند:

وَلَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَمۡوَٰتَۢاۚ بَلۡ أَحۡيَآءٌ عِندَ رَبِّهِمۡ يُرۡزَقُونَ: و هرگز گمان مبر آنان كه در راه خدا كشته شدند مرده اند، بلكه زنده اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند.(آل عمران/۱۶۹).

در تحلیل فلسفی عزاداری اربعین حسینی، این آیه می تواند به تجدید نشاط، ایمان به زندگی بعد از مرگ و اهمیت و معنای عمیق شهادت پی برد. این آیه نشان از اهمیت و جایگاه عزاداری اربعین به عنوان یک مراسم معنوی مهم است و انسان را با مفاهیمی مثل عشق و ایمان و شهادت، آشنا کرده و درس می دهد.

بنابراین تبیین و تحلیل فلسفی اربعین حسینی با مفاهیمی مثل ایمان به حیات بعد از مرگ و شیفتگی به اهل بیت(علیهم السلام) ارتباط دارد و این مراسم معنوی مهم را جایگاهی پر اهمیت معرفی می کند که انسان ها با اهداف و ارزشهای قیام امام حسین آشنا شود.

 

• فلسفه بزرگداشت اربعین و مفهوم شهادت چیست

مفهوم شهادت در فلسفه اسلامی به معنای تضحیه جان است. در فلسفه اسلامی شهادت به عنوان یکی از اعمال بزرگ و ارزشمند مطرح است. شهادت برای دفاع از حقیقت و عدالت انجام می شود.

فرهنگ شهادت غیر از شهید شدن است. ترغیب و تشویق معصومان به شهادت، نوعى زمینه‏ سازى براى به وجود آوردن فرهنگ شهادت است و تنها شهید شدن مهم نیست. لذا  سخنان پیشوایان دین به صراحت با کنایه، فرهنگ شهادت را مطرح مى کند.

پیامبر گرامى( َص ) مى‏ فرماید:

کَمْ مِمَّنْ أَصابَهُ السِّلاح لَیْسَ بِشَهیدٍ وَ لا حَمیدٍ، وَ کَمْ مِمَّنْ قَدْ ماتَ عَلى‏ فِراشِهِ حَتْفَ أَنْفِهِ عِنْدَ اللهِ صدّیقٌ شَهیدٌ؛ چه بسا افرادى که در جبهة نبرد، با اسلحه کشته مى‏ شوند؛ اما شهید محسوب نمى‏ گردند و مورد ستایش نیستند و چه بسا افرادى که به مرگ طبیعى در بستر بمیرند؛ امّا نزد خداوند، صدّیق و شهید محسوب گردند!(محیطی اردکانی، فرهنگ کوثر۱۳۸۵).

 

پس مشخص می شود که اربعین حسینی و شهادت در فلسفه اسلامی دارای جایگاه مهم و بالایی است که برای دفاع از حق و عدل، صورت می گیرد و شهیدان در این راه هر یک به گونه ای به این مقام دست یافتند.

 

• زیارت اربعین و فلسفه چهل روز  

زیارت اربعین حسینی به عنوان چهلمین روز بعد از عاشورا و شهادت امام حسین(علیه السلام) است. در دین مبین اسلام و از منظر معصومین، به عنوان یک مراسم مهم و مذهبی دارای ارزش بالایی است. در این مراسم بسیاری مردم از نقاط مختلف جهان پیاده به زیارت امام حسین(علیه السلام)  در کربلا می روند.

فلسفه وجودی اربعین بیانگر زنده نگهداشتن ارزشهاست. اربعین با زندگی مومنان ارتباط تنگاتنگی دارد. زیارت اربعین از نشانه های مومن است. اربعین در فرهنگ ما با عاشورا پیوند خورده است. مردم ما قرنها است که از پس حادثه کربلا، آتش «ذکر» را در جان خود زنده نگه داشته اند. نزد ایشان، اربعین آنچنان نبوده است که معنایی سوای عاشورا را بنمایاند. بلکه برعکس، اربعین آغازی بوده است بر درآمیختگی خاطره شهیدان با زندگی متعارف ایشان. و به تعبیری، حضور هماره یوم الله درحیات تقویمی آنان!
بعد از  اربعین در ظاهر عزای حسین (ع) و یارانش، پایان می گیرد. شیعیان به استقبال «ربیع» جامه عزا از تن بر می کنند. ظاهرا مسلمانان روال عرفی زندگ خود را  آغاز می کنند. اما در ذهن و ضمیر شیعیان «دنیا» و «آخرت»، «معیشت» و «معنویت» و «ماده» و «معنا» با هم آمیخته است و  در مقابل هم قرار نگرفته اند.

پس پیاده روی اربعین حسینی معنا و ارزش مهم و بالایی در زندگی مردم دارد که این امر خود برای زنده نگه داشتن اسلام و قیام عاشورا جنبه مهمی داشته و مورد توجه است.

 

ب) “اربعین حسینی و فلسفه مقاومت و تضحیه”

 

• مراسم عزاداری اربعین حسینی و  رسالت امام حسین (ع)

 

مراسم عزاداری اربعین حسینی و رسالتی که امام حسین(علیه السلام) داشتند را اگر از نگاه فلسفه تحلیل شود، براین گونه است که ایشان با قیام خود و تضحیه جان خود و یاران، پیام و ارزش هایی را به بشر منتقل کرد که باید در مقابل ظلم و استبداد ایستاد و برای عدالت تلاش کرد.

 

قیام امام و رسالتشان دارای چند تحلیل فلسفی است. هدف امام ، مبارزه با ظلم و استبداد بود. مردم یک جامعه باید مستقل باشند، رسالت امام حسین (علیه السلام) حفظ اصول و ارزش ها، تربیت انسانی و اخلاقی بود. قیام امام نیز نمادی از تضحیه جان از فلسفه های رسالت ایشان بوده است.

 

در آیات قرآن کریم  مبارزه با ظلم و فساد، برقراری عدالت و جهاد و شهادت در راه خدا  مطرح شده است . آیاتی مانند:

 

لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا رُسُلَنَا بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَأَنزَلۡنَا مَعَهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡمِيزَانَ لِيَقُومَ ٱلنَّاسُ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَنزَلۡنَا ٱلۡحَدِيدَ فِيهِ بَأۡسٞ شَدِيدٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن يَنصُرُهُۥ وَرُسُلَهُۥ بِٱلۡغَيۡبِۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٞ

همانا ما پيامبران خود را با دلايل روشن فرستاديم و با آنان كتاب و {ترازوى تشخيص حق از باطل}نازل كرديم تا مردم به عدالت بر خيزند، و آهن را كه در آن براى مردم قوت و نيرويى سخت و سودهايى است فرود آورديم و تا خدا مشخص بدارد چه كسانى او و پيامبرانش را در غياب پيامبران يارى مى دهند؛ يقيناً خدا نيرومند و تواناى شكست ناپذير است(حدید/۲۵).

 

همانطور که در آیه خداوند ضمن بیان رسالت انبیاء، به اهمیت مبارزه با ظلم و برقاری عدالت اشاره فرمودند.

 

پس عزاداری اربعین و رسالت امام حسین(علیه السلام) با نگاه فلسفی علاوه بر اهمیت و درجه بالای خود، دارای دلایلی روشن و مورد تاکید خداوند بوده است.از دلایل عزاداری مبارزه  با ظلم و فساد است تا زمانی که عدالت حاکم شود.

• اربعین حسینی و فلسفه تضحیه و تلاش برای عدالت

 

اربعین حسینی به عنوان چهل روز بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) است. اربعین به عنوان یادواره ای برای قیام و تلاش و مجاهدت امام و یارانش برای برقراری عدالت در برابر ظلم و ستم هست. فلسفه تضحیه درواقع، تلاش و اراده و قدرت برای مبارزه با ستم و برقراری عدالت است و اربعین حسینی نشان می دهد که برای عدالت باید تلاش کرد.

در روایات اسلامی اربعین جایگاه ویژه ای دارد. تعداد روایات بیانگر اهمیت اربعین است.

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:

قَالَ: «إِنَّ لِلَّهِ  مَلاَئِكَةً  مُوَكَّلِينَ   بِقَبْرِ   اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ  فَإِذَا  هَمَّ  اَلرَّجُلُ  بِزِيَارَتِهِ فَاغْتَسَلَ نَادَاهُ  مُحَمَّدٌ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ «يَا وَفْدَ  اَللَّهِ  أَبْشِرُوا  بِمُرَافَقَتِي فِي  اَلْجَنَّةِ » وَ نَادَاهُ  أَمِيرُ  اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ « أَنَا  ضَامِنٌ  لِقَضَاءِ  حَوَائِجِكُمْ وَ دَفْعِ  اَلْبَلاَءِ  عَنْكُمْ فِي اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ » ثُمَّ اِكْتَنَفَهُمُ   اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِيٌّ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَيْمَانِهِمْ وَ عَنْ شَمَائِلِهِمْ حَتَّى يَنْصَرِفُوا إِلَى أَهَالِيهِمْ.

«همانا خداوند فرشتگانی بر قبر حسین علیه السلام دارد. پس چون آن مرد او را زیارت کرد خداوند گناهانش را به آنها داد و اگر خطا کرد آن ها را پاک کرد و اگر خطا کرد حسنات او را چند برابر کردند و هنوز هم احساس می شود و برکاتش تا بهشت ​​زیاد شد. بر او واجب شد، سپس او را پوشاندند و تقدیس کردند و فرشتگان آسمان را ندا کردند تا زائران حبیب خدا را تقدیس کنند، اگر غسل می کردند، محمد ص آنها را می خواند. ای هیئت خدا به بدرقه ام در بهشت ​​بشارت ده، آنگاه امیرالمؤمنین علیه السلام آنان را فراخواند. من ضمانت می کنم که حاجاتت برآورده شود و بلاها در دنیا و آخرت از تو برطرف شود. از سوگندهایشان و از سمت چپشان تا زمانی که به آغوش خانواده خود بازگردند.»(تهذيب الأحکام ج ۶، ص ۵۳).

​

تلاش برای برقراری عدالت یکی از مسائل مهم است که قرآن و روایات به آن تاکید فراوان کرده اند. انبیاء نیز برای برقراری عدالت تاکید کرده اند. اربعین نماد مبارزه با ظلم و ستم در تاریخ است.بزرگداشت اربعین نشان دهنده قدرت و اراده ی امام حسین(علیه السلام) و یارانشان است.

 

• فلسفه تجدد و بازسازی ارزش‌های انسانی در زیارت اربعین

مراسم اربعین به عنوان یک مراسم مذهبی و معنوی و فرهنگی هرساله در عراق برگزار می شود. زیارت اربعین یک  فرصت خوب برای تجدید و بازسازیی ارزش های انسانی است که فلسفه این مراسم و تجدد، برای عشق و ارادت مردم جهان به امام حسین(علیه السلام) و جهادی که ایشان با یارانشان در برابر دشمن انجام داد نیز هست.

بزرگداشت شهدا و اربعین در آیات قرآن کریم مطرح شده است. خداوند متعال در قرآن می فرمایند:

    وَلَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَمۡوَٰتَۢاۚ بَلۡ أَحۡيَآءٌ عِندَ رَبِّهِمۡ يُرۡزَقُونَ: و هرگز گمان مبر آنان كه در راه خدا كشته شده اند مرده اند، بلكه زنده اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند.(آل عمران/۱۶۹).

در نتیجه اربعین حسینی با نگاهی فلسفی، فرصتی برای بازسازی و تجدید تلاش و مجاهدت های امام حسین(علیه السلام) و یارانشان در قیام عاشورا بوده است. اربعین حسینی الگویی برای همگان خواهد بود تا اینگونه برای عدالت تلاش بی وقفه داشته باشند.

نویسنده: فاطمه قاسمی

ویرایشگر: نرگس القاصی

منابع

*قرآن کریم

۱) محیطی اردکانی، احمد، معصومین(علیهم السلام) و فرهنگ شهادت، فرهنگ کوثر ۱۳۸۵، شماره۶۶.

۲) طوسی، محمد بن حسن، خراسان، حسن، خرسان، حسن، و آخوندی، محمد. ۱۳۶۵. تهذيب الأحكام. ۱۰ ج. تهران  ایران: دار الکتب الإسلامیة،