دانستن نکات تربیت فرزند مسئله بسیار مهمی به شمار می رود. زیرا اشتباهات تربیتی والدین، اثر سو بر زندگی حال و آینده کودک خواهد داشت. بنابراین در شرایط بحران والدین باید نکات تربیتی را از پیش آموزش ببینند. تا در تربیت کودک دچار مشکل نشوند. یکی از بحران‌هایی که در آن تربیت و نوع رفتار والدین اثرگذار و مهم است و دوران حساس کودک تلقی می‌شود؛ در زمان تولد فرزند جدید است.
دورانی که کودک احساس می‌کند جایگزینی برای او است و قرار است کانون توجه عزیزانش باشد. بنابراین اگر والدین در رفتار خود و نوع برخورد با کودک دچار اشتباه شوند؛ باعث بروز رفتارهای خطرناکی مانند لجبازی، حسادت، تنفر، درون‌گرایی و … در کودک خواهد شد. در این مقاله سعی می کنیم که علل‌های بروز چنین رفتارهایی از کودک را بررسی کنیم. سپس به تحلیل آن بپردازیم.
بیشتر بدانید: روش تربیت کودک
چرا باید بچه دوم بیاوریم؟ مشکل تک فرزندی چیست؟
چند فرزند خوب است؟
فاصله بین دو بارداری چقدر باشد؟
رفتار با فرزند اول با ورود فرزند دوم
معایب تک فرزندی
تک فرزندی هم به ضرر جامعه است؛ هم به ضرر پدر و مادر و هم به ضرر فرزند. ضرر آن به جامعه این است که اگر هر زوج یک فرزند به دنیا بیاورند؛ جمعیت کشور در آینده نصف می‌شود. کاهش جمعیت مضراتی از نظر اقتصادی امنیتی اجتماعی و… دارد و به ضرر مطلق جامعه است.
معایب تک فرزندی از بعد خانواده
در ظاهر این گونه است که اگر هر خانواده یک فرزند داشته باشد بهتر به کودک رسیدگی می‌شود. اما برخلاف این عقیده، وقتی فقط یک فرزند وجود داشته باشد؛ قطعاً در تربیت آن با مشکل مواجه می‌شویم. کودک که هم‌بازی نداشته باشد؛ دچار خلا می‌شود. حتی اگر پدر و مادر تمام وقت خود را صرف تربیت او کنند. داشتن خواهر یا برادر برای کودک، سختی تربیت را کاهش می‌دهد.
زمانی‌که پدر و مادر به کهولت سنی می‌رسند به فرزندان خود قاعدتاً نیاز دارند. در صورتی که با داشتن یک فرزند این مشکل در ۹۰ درصد مواقع با مشکل مواجه می‌شود. زیرا احتمال دوری فرزند به دلایل مهاجرت، مشغله، مشکلات و…وجود دارد و ممکن است به پدر و مادر رسیدگی نکنند. بنابراین تک فرزندی قطعاً برای پدر و مادر بسیار مضر است.
آسیب های تک فرزندی برای کودکان
نیاز جدی کودک مخصوصاً کودکان زیر ۷ سال، داشتن هم‌بازی و دوست است تا با همدیگر رشد کنند. فقدان یاور غمخوار که کمترین اختلاف سنی را داشته باشد؛ می تواند باعث درون گرایی کودک شود.
همچنین تک فرزندی باعث کاهش تعداد جمعیت در قوم و خویش می شود. وقتی در خانوادهایی تعداد تک فرزندان زیاد باشد؛ پس از مدتی بسیاری از ارتباط های خویشاوندان قطع خواهد شد. تعداد خاله، عمه، دایی، عمو ،دخترخاله، پسرعمو و…. بسیار کم خواهد شد. بنابراین رفت و آمدها به مرور زمان کم‌تر می شود و می تواند سرخوردگی و یأس را به دنبال داشته باشد. بنابراین روابط گرم خانوادگی وجود نخواهد داشت که بسیار در روحیه انسان‌ها اثر گذار است.
چند فرزند بیاوریم؟
فطرت انسان زایش و کثرت را می‌پذیرد. و زایش را عنصری مثبت تلقی می‌کند. بنابراین تعیین تعداد فرزند بسته به شرایط خانواده و فرهنگ دارد. اما در کل حداقل داشتن ۳ فرزند می‌تواند در شرایط فعلی تعداد فرزندان مناسبی باشد. زیرا فرزندان اول و دوم فقط جبران پدر و مادر در جمعیت آینده جامعه است و جایگزینی برای آن هاست. بنابراین فرزند سوم در رشد جمعیت می تواند اثرگذار باشد.
فاصله دو بارداری چقدر باشد؟
فاصله بارداری به عوامل زیادی بستگی دارد. به سلامت پدر و مادر، شغل مادر، بیماری مادر و غیره که هرکدام باید بررسی شود. ما نمی‌توانیم نسخه واحدی را ارائه بدهیم. اما آنچه که مطرح می‌شود این است که از نظر طبیعت، فیزیک و جسم مادر، فاصله دو بارداری می‌تواند بین ۱ تا ۳ سال باشد. کم‌تر از یک‌سال از جهت ساخت جسمانی مادر خوب نیست و بیشتر از ۳ سال هم زمان مناسبی نیست.
سرشت و فطرت انسان این‌گونه است که اگر چیزی برای انسان ضرر داشته باشد؛ خداوند امکان آن را فراهم نمی‌کند. وقتی مادری می‌تواند چند ماه بعد از تولد فرزند، مجدد باردار شود؛ پس بر آن ضرر ندارد. و اگر ضرر داشته باشد علت آن سیستم زندگی نوع تغذیه و یا داشتن بیماری برای مادر است. پس با مراجعه به متخصص زنان، طب اسلامی، متخصص تغذیه و داشتن برنامه ریزی سالم می‌توانیم از حیث سبک زندگی، آمادگی جسمانی را برای مادر فراهم کنیم که او بتواند در بازه‌های زمانی کوتاه مدت فرزندآوری کند. و بر خلاف تصور عمومی در سلامت کامل فرزندان خود را به دنیا بیاورد.
رفتار با فرزند اول با ورود فرزند دوم
دلیل تغییر رفتار کودک با تولد فرزند جدید چیست؟
این درگیری بیشتر برای بچه‌هایی است که زیر ۷ سال سن دارند و در سنین بالاتر، کم‌تر والدین با این چالش‌های تغییر رفتار کودک مواجه می‌شوند.
سنین رشد فرزندان دارای ۳ برهه زمانی ۱ تا ۷ سال، ۷ تا ۱۴ و ۱۴ تا ۲۱ سال هست. هرکدام از این ۳ برهه اهمیت خاص خودشان را دارند. اما در کل مهمترین دوره تربیتی، ۱ تا ۷ سال است. اما چرا ؟؟؟ زیرا در این سن کودکان در انفعال کامل هستند. مراد از انفعال یعنی در اکثر تصمیماتشون خودشان تصمیم‌گیرنده نیستند!! و از والدین خود تبعیت می کنند.
نحوه پوشش، ساعت خواب، ساعت غذا خوردن، بازی کردن و … منفعلانه در اختیار والدین هستند و تربیت می شوند. ویژگی دوم این دوره این است که دیتاها و آگاهی آنها از هستی و مفاهیم، بسیار اندک است و نگاه آنها به پیرامون، آدم ها، جهان هستی و… به مرور شکل می‌گیرد. خمیرمایه ی شاکله ی بچه‌ها در سنین زیر ۷ سال شکل می‌گیرد. این‌ها دلایل اصلی مهمترین برهه سنی یک تا هفت سال کودکان است. بنابراین دانستن نکات تربیت فرزند در این برهه ضروری است.
توجه به فرزند اول هنگام تولد فرزند دوم
یکی از مهمترین گرایش‌ها که ریشه در نیاز فطری انسان است؛ نیاز شدید انسان به توجه دیگران است. با توجه به نکات تربیت فرزند، کودک در این سن، باید احساس بکند که بسیار محبوب است و در مرکز توجه ها قرار دارد. این نیاز کاملاً فطری و ذاتی است و یکی از نیازهای اصلی کودک به شمار می رود. بنابراین تأکید می‌شود که کودکان زیر ۷ سال را غرق محبت و سرشار از علاقه و توجه کنید.
وقتی مادر در دوران بارداری به علت سنگینی وزن، حالت تهوع، کسالت، بی‌حالی و در کل مراقبت‌های دوران بارداری کم‌تر کودک را در آغوش می‌گیرد و کم‌تر به او توجه می‌کند. توقع نداشته باشیم که کودک تغییر رفتار ندهد!! به خصوص زمان تولد فرزند جدید که تمام خویش و اقوام و عزیزان برای دیدن کودک تازه متولد شده به منزل می آیند و تمام توجهات را به کودک معطوف می‌کنند. بنابراین این کودک ضربه روحی سختی می‌خورد که باید قابل درک باشد.
نکات تربیتی کودک
-
آماده کردن فرزند اول برای فرزند دوم
کودک باید متوجه این باشد که به زودی قراره برای او هم بازی جدیدی بیاید. بنابراین در طول بارداری این را باید به کودک بفهمانید که داشتن برادر یا خواهر مانند دوست است که نیاز به مراقبت دارد. و کودک به عنوان خواهر یا برادر بزرگتر باید همواره او را دوست داشته باشد.
-
جداسازی وسایل کودک برای هم بازی جدید
یکی از نکات تربیت فرزند این است که اگر بنا باشد وسایل و یا تخت کودک و یا هر چیز دیگر از کودک گرفته بشود و به نوزاد داده شود؛ حتماً ۲ الی ۳ ماه قبل به دنیا آمدن نوزاد، عمل جدا سازی انجام شود. البته با سیاستی که همراه با محبت است! با اجازه گرفتن از کودک وسیله و لباس را از کودک بگیرید. تا دل‌بستگی از آن کم‌تر شود! و بعد از ماه‌ها که نوزاد متولد شد از کودک بزرگتر بخواهید تا آن وسیله یا هر چیز دیگر را برای هم‌بازی کوچک خود بیاورد.
-
توجه به کودک
سعی کنید عکس‌های نوزادی کودک بزرگتر خود را به او نشان دهید. به او بفهمانید که چقدر برای شما دوست‌داشتنی است. خاطرات نوزادی اش را برای او مجدد تعریف کنید و با ذوق زیاد ابراز علاقه کنید. تا او بفهمد که هیچ کس جایگزین او نمی‌شود. و او محبوب ترین شخص زندگی پدر و مادرش است.
نکات تربیت فرزند
- سعی کنید در روزهای اول تولد نوزاد، خانه را شلوغ نکنید!
یکی از مهمترین قسمت‌های برخورد ما که می‌تواند باعث اضطراب و یا به هم خوردن آرامش کودک شود این قسمت است. زیرا با تولد نوزاد، احتمالا خانه دچار تلاطم می شود. زیرا به خاطر وجود تولد نوزاد جدید احتمال شلوغ بودن منزل و آمدن اقوام، خویش و دوستان به خانه وجود دارد. در این صورت محیط خانه برای کودک محیطی غیرعادی تلقی خواهد شد.
- اجازه دهید کودک نوزاد را بغل کند.
مانع این نشوید که کودکتان نوزاد را نوازش کند و یا بغل کند! مانع شدن شما احساس بدی به کودک می‌دهد و نشان می‌دهد که شما نسبت به نوزاد حساسیت زیادی دارید، و ممکن است کودک حسادت کند.
- به کودک هدیه دهید!
خوب است که برای کودک در روز تولد این نوزاد هدیه داده شود. اما به شرطی که احساس نکند که آن هدیه برای مشغول کردن او است و نشان‌دهنده بی‌توجهی شما در آینده به او.
تربیت کودکان
- کودک را در معرض توجه قرار دهید.
به‌عنوان مثال زمانی که می‌خواهید عکس یادگاری بگیرید؛ به کودک بگویید که می‌خوایم عکس بگیریم و خواهر و برادر او را در آغوشش قرار دهید.
بر اساس بیان مهمترین نکات تربیت فرزند، در ۲ هفته اول تولد فرزند جدید، ذهنیت کودک شکل می‌گیرد. بنابراین مدیریت تربیتی در این برهه زمانی بسیار حساس است. اولین کاری که باید انجام بدهید این است که کودک را درک کنید! خودتان را جای او قرار دهید. اگر جای او بودید چگونه دوست داشتید که با شما رفتار شود؟ بنابراین حداقل در ۲ الی ۳ هفته اول بسیار زیاد به او توجه کنید. این مهمترین نکته ای است که باید رعایت کنید!!
اگر قرار بر مخالفتی بر خواسته ی کودک باشد؛ علت مخالفت را نوزاد قرار ندهید!
اگر کودکتان درخواست کاری را داشت. مثلاً رفتن به پارک، به او نگویید که به‌خاطر خواهر یا برادر او نمی‌شود به پارک بروید. علت را چیز دیگر بگویید. مثلاً نامساعد بودن هوا، خستگی مادر، داشتن مشغله و….
- زمان اختصاصی برای کودک بزرگتر قرار دهید.
سعی کنید روزانه یک برهه زمانی خاص صرف گذراندن اوقات خود با کودک بزرگتر شود. این کار باعث می‌شود که کودک بفهمد و متوجه شود که امروز هم مورد توجه والدین خودش است. این باعث می شود که او احساس امنیت کند. همچنین در رشد شخصیت و اعتماد به نفس او بسیار اثر کارگزار است. در لابه لای نکات تربیت فرزند این نکته را فراموش نکنیم که حتماً او تنها باشد و خواهر یا برادر کوچک او در این گذراندن اوقات با او شریک نشود. لطفا حداقل ۱۰ دقیقه در طول روز را صرف صحبت کردن، قصه گفتن، بازی کردن و..با کودک بزرگتر خود را داشته باشید.
نویسنده: راضیه ناخدازاده
ویرایشگر: اکرم پورطاهرزاده