روزه بدون نماز | آیا روزه بدون نماز صحیح است؟

روزه بدون نماز یکی از مسائل رایج در بین خانواده های مسلمان که ذهن خیلی ها را درگیر کرده است.  روزه بدون نماز چه حکمی دارد؟ احکام و دستوراتی که در اسلام ذکر شده همگی درجهت رشد و تعالی انسان است. همه احکام شرعی در یک مجموعه قرارمی گیرد و در صورتی به نتیجه کامل می رسد که به تمام آنها عمل کنیم.

صحت روزه مانند سایر اعمالی که بر انسان واجب است شرایط خاص خود را دارد و برای آن مبطلاتی نیز در فقه بیان شده است. البته درمرحله نخست، هر مکلفی مامور به انجام واجبات (به همان شکلی که در منابع فقهی بیان شده است) می باشد و نباید واجبات را ترک کند.

روزه بدون نماز چه حکمی دارد؟طبق نظر فقها نخواندن نماز، روزه را باطل نمی کند. اما روزه بدون نماز خواندن قطعا اثرات و برکات روزه کسی که نماز می خواند را ندارد.

 

 معنای نماز و روزه بدون نماز

نماز تبلور و نمود خضوع و تسلسم در برابر حق است و شیطان نیز از همین ناحیه ضربه خورده است؛ چرا که در برابر فرمان الهی و در برابر سجده سر تسلیم فرود نیاورد.

«…اقم الصلاه لدلوک الشمس الی غسق الیل…»

نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب (نیمه شب) بر پا دار….( سوره اسراء آیه 78)

«…اقم الصلاه لذکری»

نماز را برای یاد من،بپادار(سوره طه،آیه 14)

«… واقیموا الصلاه و لا تکونوا من المشرکین»

و نماز را بر پا دارید و از مشرکان نباشید.(سوره روم،آیه 31)

در احکام عبادی نماز دارای جایگاه بلندی است که در هیچ حالی ترک نماز جایز نیست. مگر در حال اغما و بی هوشی که آن جا دیگر جای تکلیف نیست. مطابق با آموزه های دینی، نماز اولین فعل عبادی در میان اعمال ما است؛ یعنی پس از اصول اعتقادی (اصول دین)، درمرحله عمل (که از آن به فروع دین تعبیر می شود)، اولین چیزی که موضوعیت دارد، نماز است که از آن به ستون وعمود دین تعبیر شده. نیز در تعابیر روایات آمده است که اگر نماز انسان مورد پذیرش واقع شود، دیگر اعمال عبادی هم پذیرفته میشود واگر نماز رد شود سایر اعمال هم رد می شوند.(کلینی،کافی،ج2،268، دارالکتب الاسلامیه،تهران،1365ش)

 

نماز؛ ستون دین

در برخی روایات نماز را ستون دین معرفی کرده اند و نیز در شب اول قبر از اولین چیزی که سوال می شود نماز است، اگر مورد قبول واقع شود، بقیه عبادات نیز مقبول می شود.این نشان می دهد که عظمت و تآثیر نماز برای رسیدن به سعادت دنیا و آخرت بسیار بالاست.

امام محمد باقر(ع) فرمودند:

« ان اول ما یحاسب به العبد الصلاه فان قبلت قبل ما سواها»

«نخستین چیزی که بنده برای آن حسابرسی می شود نماز است؛ اگر پذیرفته شد سایر اعمالش هم پذیرفته می شود»(الکافی:4/268/3)

در روایت دیگری پیامبر(ص) فرمودند:

« ان عمود الدین الصلاه و هی اول ما ینظر فیه من عمل ابن آد م، فان صحت نظر فی عقله، و ان لم تصح لم ینظر فی بقیه عمله»

«ستون دین نماز است و نماز، نخستین عمل فرزند آدم است که به آن رسیدگی می شود؛ اگر درست بود به دیگر اعمالش رسیدگی می شود و اگر درست نبود سایراعمالش هم رسیدگی نمی شود.»(بحار الانوار:54/227/82)

از روایات ائمه معصومین(ع)، این گونه بر می آید که روزه داری دارای مراتبی است و مرتبه ظاهری آن، همان است که در منابع فقهی به آن اشاره شده و برای آن شرایط و مبطلاتی ذکر نموده اند.

ترک نماز به هیچ عنوان جایز نیست مگر کسی که بیهوش است. شخص سالم و حتی شخصی که دچار بیماری است باید نماز بخواند، البته نماز شخص بیمار متناسب با رعایت حال اوست.

 

معنای روزه و روزه بدون نماز

روزه آن است که انسان برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می کند خودداری نماید.

یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون

ای اهل ایمان؛ روزه بر شما مقرر و لازم شده، همان گونه که برپیشینیان شما مقرر و لازم شد تا  پرهیزکار شوید.(بقره،آیه 183)

الف- شرایط وجوب روزه

---

روزه بر افرادی واجب است که واجد شرایط ذیل باشند:

بلوغ

عقل

قدرت

بی هوش نبودن

مسافر نبودن

حایض و نفسا نبودن

ضرری نبودن روزه

حرجی نبودن روزه

از نظر فقهی روزه کسی که نماز نمی خواند، اگر شرایط روزه گرفتن را رعایت کند باطل نیست. از نظر آیت الله مکارم شیرازی نخواندن نماز روزه را باطل نمی کند، اما نماز ستون دین است و با قبول شدن نماز عبادات دیگر مورد قبول واقع می شود.

ب- شرایط صحت روزه و روزه بدون نماز

در هر حال اگر کسی روزه بگیرد و شرایط آن را رعایت کند، دیگر تکلیف روزه گرفتن از او ساقط می شود روزه ی افرادی صحیح است که واجد شرایط ذیل باشند:

• اسلام
• ایمان
• عقل
• بی هوش نبودن
• مسافر نبودن
• حایض و نفسا نبودن
• ضرری نبودن
• داشتن نیت
• ترک مفطرات

روزه ی قضا نداشتن (البته این شرط برای کسی روزه ی مستحبی بگیرد).

اما مسئله نمازهای او بحثی جداگانه است که فرد مسلمان باید بدان اهتمام خاصی بورزد. در نتیجه روزه بدون نماز یا همراه با ترک سایر واجبات یا همراه با انجام محرمات و گناهانی همچون (غیبت، دروغ،….)  نتیجه مطلوب خود را نخواهد گرفت، اما از آن جا که هر کدام از این اعمال دارای حکمی مستقل هستند که به تنهایی نیز آثار و نتایجی دارند. برخی گناهان موجب بطلان روزه نخواهد شد، بلکه از ارزش و اثر واقعی ان می کاهد.

ج- شرایط مبطلات روزه بدون نماز

باید توجه داشت که ترک عمدی نماز گرچه گناه بزرگی است لیکن مبطل روزه نیست، زیرا اگر چنین بود جزء مبطلات روزه به شمارآمده و ذکر می شد.

 

مبطلات روزه، روزه بدون نماز باطل است؟

• خوردن و آشامیدن
• جماع
• استمناء(انسان با خود کاری کند که منی از او بیرون آید)
• دروغ بستن به خدا و پیغمبر(ص) و جانشینان پیغمبر(ع)
• گرد و غبار غلیظ به حلق برسد.
•  تمام سر درآب فرو ببرد.
• باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح
• اماله کردن با چیز های روان
• قی کردن( رساله توضیح المسائل (بهجت) ،ص 250)

بخش سوم: پرسش و پاسخ

« آیا نخواندن نماز روزه را باطل می کند؟ » از جمله سوالاتی است که برای روزه داران پیش می آید.

الف- آیا روزه بدون نماز صحیح است؟

خیر! از نظر فقهی کسی که نمازش را نمی خواند. با رعایت شرایط روزه، روزه اش باطل نیست.

ب- قضا شدن نماز صبح،روزه را باطل می کند یا نه؟

قضا شدن نماز صبح یا سایر نماز ها موجب باطل شدن روزه نمی شود. اما باید توجه کرد که نماز جایگاه ویژه ای درمیان عبادات دارد که هیچ عبادتی نمی تواند جایگزین آن باشد.

ج- کسی که نماز او قضا شود،روزه اش چه حکمی دارد؟

روزه باطل نیست اما باید سعی کند نمازش قضا نشود. چنانچه قضا شد احتیاط واجب آن است که پیش از نماز واجب بعدی همان روز، آن را قضا کند.

د- تمام روز در خواب بودن روزه را باطل می کند؟

امام خمینی (ره) در شرایط صحت و وجوب روزه تصریح می فرماید:

« ویصح من النائم لو سبقت منه النیه و ان استوعب تمام النهار»

روزه شخصی که خواب است صحیح می باشد اگر قبل از خواب، نیت روزه داشته باشد، اگر چه تمام روز را در خواب باشد.

از همین مساله معلوم می گردد که قضا شدن نماز موجب بطلان روزه نمی باشد چه نماز صبح باشد یا ظهر و عصر، حتی ترک عمدی نماز نیز گرچه گناه بزرگی است لیکن مبطل روزه نیست زیرا در مبطلات روزه نیز ذکر نشده.

کلام آخر

مرتبه بالاتر و باطنی روزه، آن است که تمام اعضای بدن شخص روزه دار، روزه باشد، یعنی بتواند چشم، گوش، زبان و سایر اعضایش را از حرام دور نگه دارد. باید توجه داشت که چنین روزه ای است که مورد قبول حق تعالی قرار می گیرد و آن آثار کامل خود را به همراه خواهد داشت.

نماز بدون روزه، یا روزه بدون نماز هیچ کدام به تنهایی انسان را به نتیجه مطلوب نخواهد رساند. لیکن چون هر کدام به عنوان یک عبادت مستقل به حساب می آیند هر یک به تنهایی می توانند آثار و برکاتی البته نه در حد کمال داشته باشد. بنابراین نخواندن نماز روزه را باطل نمی کند، اما از ارزش واقعی آن خواهد کاست.

جهت مطالعه بیشتر به سایت گلدون مراجعه کنید.

 

نویسنده: عطیه اسماعیل زاده

ویرایشگر: ام البنین هجریان نژاد