نقش اعتیاد در تربیت کودک

در موضوع نقش اعتیاد در تربیت خانواده مطالب متعددی مورد گفتگو قرار می گیرد که فهرست برخی از مطالب به شرح ذیل اورده می شود.

 

معنای لغوی اعتیاد

در کتب لغت اعتیاد را خو گیری ترجمه کرده اند .البته در لغت نامه دهخدا تعابیر و معنای متعددی آورده شده است.که مهمترین آنها عادت کردن است.

 

تعریف اعتیاد چیست؟

در سازمان جهانی اعتیاد ، کلیدواژه اعتیاد را به شرح ذیل معنا کرده اند:

مسومومیت بسیار پیشرفته و زیان آور برای افراد و اقشار جامعه است و حاصل استفاده بی رویه موارد دارویی طبیعی با شیمیایی می باشد.

تعریف اعتیاد چیست؟

خصوصیات اعتیاد:

نیاز شدید معتاد به استفاده از دارو و تهیه آن از هر راه  و روشی

٢- وجود علاقۀ مفرط وشدید یا گرایش به ازدیاد میزان مصرف دارو، که به فزون طلبی مشهور است.

 

٣- وابستگی روانی و جسمی به آثار داروهای اعتیاد آور ، بدین نحو که وقتی دارو به معتاد نرسد اثر روانی و جسمی، که به آثار قطع دارو موسوم است، در وی ظاهر می گردد.

انواع اعتیاد

اعتیاد جسمی:پاسخ فیزیولوژیک بدن نسبت به ورود و تأثیر مواد جدید به بدن می‌باشد که معمولاً با پدیده تطبیق پذیری (مقاومت بدنی)(Tolerance) بروز می‌کند یعنی به دلیل کاهش تعداد گیرنده‌های عصبی و کاهش انتقال‌دهنده عصبی موجود در سیستم عصبی مرکزی نیاز فرد مصرف‌کننده هر روز بیشتر می‌شود. ترک اعتیاد جسمی همراه با درد، بیخوابی، پرخوابی و … (خماری) همراه است. طول دوره ترک اعتیاد جسمی بسیار کوتاه‌تر از اعتیاد روانی است. و در تربیت صحیح کودک تاثر مخربی دارد.

 

اعتیاد روانی: ناشی از لذت و سرخوشی مصرف مواد مخدر می‌باشد. دقیقا به واسطه برهم ریختن نظم ترشح میانجی‌های عصبی فرد دچار آسیب‌ها یا تناقضات روانی می‌شود. به عنوان مثال ماده مخدر مت‌آمفتامین (مخدر شیشه) باعث افزایش ترشح دوپامین در مغز می‌شود و باعث ایجاد حالت تحریکی، سرخوشی، تمرکز و… می‌شود. حال پس از قطع مصرف با کاهش سطح دوپامین فرد خواب آلود، افسرده، بی تمرکز و… می‌شود. طول دوره بازگشت این میانجی‌های عصبی به حالت طبیعی بسیار طولانی‌تر و حتی برخی معتقدند بازگشت ندارند. در نتیجه اعتیاد روانی بسیار مهلک تر می‌باشد. اعتیاد روانی باعث لغزش بسیاری از مصرف‌کنندگان سابق حتی با طول دوره‌های چندین سال می‌شود.

 

اما متأسفانه افراد سود جو برای تبلیغ مواد مخدر ادعای عدم اعتیاد آوری آن را می‌کنند ولی در واقع تمامی مواد مخدر اعتیاد روانی دارند ولی برخی اعتیاد جسمی ندارند

 

اعتیاد و کودکان

اعتیاد فقط برای سلامتی شما مضر نیست، بلکه به افراد اطراف شما مخصوصا فرزندتان به شدت آسیب می‌ رساند و بری پیشگیری از اعتیاد و آسیب های اجتماعی باید تلاش های زیادی کرد..

طبق یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۶ که توسط محققان دانشکده پزشکی هاروارد انجام شد، از هر ۵ کودک در ایالات متحده یکی با پدر یا مادر معتاد زندگی می کند و در معرض تربیت خطرنام قرار دادر! این یک آمار نگران کننده است، تصور کنید واقعا زندگی با یک معتاد چقدر می تواند بر سلامت روانی و جسمی کودک تأثیر بگذارد.

در ایران هم آمار زندگی بچه ها با والدین معتاد، هر نوع اعتیادی، کم نیست.

این مطالعه گزارش می دهد که کودکان والدین معتاد، چهار برابر بیشتر مورد بی توجهی قرار می گیرند و سه برابر بیشتر از دیگران مورد آزار جنسی کودکان، جسمی یا عاطفی قرار می گیرند. همچنین از نظر آماری این کودکان در بزرگسالی با بیماری‌ ها، مشکلات رفتاری بیشتر و با مشکلات اعتیاد روبرو می شون

 

تهدید سلامت روانی و جسمی فرزندان

همانطور که خانواده در ترک اعتیاد نقش مهمی دارد،‌ در کم کردن اثرات منفی اعتیاد بر کودکان نیز می‌تواند بسیار موثر واقع شود.والدین، اولین و مهمترین افرادی هستند که کودکان از آن آنها الگو برداری می‌کنند و بر مبنای آنها شخصیت خود را می‌سازند. کودکانی که والدین معتاد خود را می‌بینند، از آن ها الگوبرداری می‌کنند و آسیب های بسیار زیادی می‌بینند. به نوعی در دنیای کودک والدین تنها قهرمانان او محسوب می شوند، بنابراین کودک با آن هاهمانندسازی می کند و هر رفتار آنان را عینا اجرا می کند. در ادامه به برخی از اصلی‌ترین آسیب‌های کودکان می‌پردازیم. در رابطه با نقش خانواده مقاله نقش خانواده در ترک اعتیاد را بخوانید.

 

پرخاشگری ناشی از تاثیر اعتیاد بر کودکان

کودکانی که والدین معتاد دارند، نسبت به کودکان دیگر احساس خشم بیشتری دارد و عصبانیت بیشتری از خود نشان می‌دهند. این کودکان سر موضوعات کم‌اهمیت داد و بیداد می‌کنند، جنجال به راه می‌اندازند و لجبازی می‌کنند. این پرخاشگری بیش از حد ممکن است در بزرگسالی نیز با آن ها همراه باشد. در اصل والدین معتاد خود در خانه رفتارهای پرخاشگرانه نشان می دهند و برای مصرف مواد خود ممکن است دست به هرکاری بزنند. فردی که معتاد است بیماری جسمی و دردهای زیادی دارد. علاوه بر این اعتیاد در روان او هم اثر گذاشته، پس از سایر اعضای خانواده خود و نیازهایشان چشم پوشی می کند. همین امر فرزندان را غمگین و پرخاشگر می کند. برای کسب اطلاعات از عوارض اعتیاد به مواد مخدر کلیک کنید.

 

احساس ترس و ناامنی در کودک

اعتیاد به موادی همچون ماریجوانا، تریاک و… مشکلات فراوانی در زندگی خانوادگی ایجاد می‌کند و به همین دلیل، کودکان اعتیاد در محیطی پر از تشنج بزرگ می‌شوند. این کودکان همواره در حال تماشای دعوا و درگیری میان والدین هستند و خانه ای که قرار است پناهگاه آرامش و امنیت برای آنها باشد، به محیطی ناامن تبدیل می‌شود. به همین دلیل احساس ترس و ناامنی در آنها شکل می‌گیرد و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. این امر لزوم اقدام هر چه سریعتر برای ترک اعتیاد به مواد مخدر را بیشتر می کند.

 

کمبود اعتماد به نفس حتی در بزرگسالی

در خانواده هایی که والدین اعتیاد دارند، بچه ها باید ساکت باشند و سر و صدایی نکنند چرا که ممکن است والدین از دست آن ها عصبانی شوند. معمولا این کودکان افرادی ترسو و بدون اعتماد به نفس بار می‌آیند و نسبت به آینده ناامید هستند و فکر می‌کنند که هیچ کاری نمی‌توانند انجام دهند. ضمن اینکه پیش همسالان خود خجالت می‌کشند صحبتی از پدر و مادر خود کنند و معمولاً‌ اعتیاد والدین را پنهان می‌کنند. والدین معتاد معمولا در آینده فرزندانی با عزت نفس اندک خواهند داشت و همین کمبود عزت نفس زمینه سایر مشکلات روحی- روانی را در آینده برای فرزندان رقم خواهد زد.

 

مشکلات تحصیلی

این کودکان معمولا درگیر مشکلات تحصیلی هستند و تمرکز کافی برای درس خواندن ندارند. مشکلات و تنش‌های خانوادگی تمام انرژی آن ها را صرف خود می‌کند و توان و انرژی کافی برای درس خواندن باقی نمی‌گذارد. به همین دلیل کودکان اعتیاد، عملکرد تحصیلی بسیار ضعیفتری نسبت به بچه‌های همسن خود نشان می‌دهند و موفقیت کمتری در آینده خواهند داشت. آن ها فرصت کافی برای درس خواندن و آینده روشن با اهداف درخشان برای خود نمی بینند و احتمال دارد حتی برای تامین مخارج ترک تحصیل هم کنند. چراکه والد معتاد به دلیل تهیه مواد از پس مخارج خانواده به تنهایی برنخواهد آمد. برای اطلاع بیشتر می توانید مقاله افت تحصیلی را مطالعه کنید.

 

شروعی در اختلالات روانی

تحقیقات نشان داده است که احتمال مبتلا شدن به برخی از اختلالات روانی در افرادی که والدین معتاد دارند بیشتر است. این اختلالات عبارتند از:

1. افت تحصیلی و مشکلات ناشی از اعتیاد والدین: لذت بردن یا تنفر نوجوان از درس و مدرسه به استعداد و انگیزه او  و همچنین کیفیت آموزش بستگی دارد. نتایج یک تحقیق نشان می دهد که فرزندان خانواده های معتاد مورد غفلت و نادیده گرفتن شده اند.
2. اختلال در روابط اجتماعی: انشان زاده اجتماع است و بدون داشتن روابط اجتماعی و ارتباط با دیگران، زندگی او بی معنی است.  کودکان و نوجوانان به عشق و محبت، امنیت، اعتماد به نفس و رشد عاطفی نیازمند هستند. از طرفی دوران نوجوانی دوران حساسی است.  وقتی کودک یا نوجوان در خانواده ای بزرگ می شود که مربیان آن معتاد هستند، نه تنها در یافتن هویت خود بلکه در ایجاد روابط سالم نیز دچار اختلال می شوند.
3. استرس و اضطرای: بر اثر اعتیادِ والدین – عناصر اصلی بنیاد خانواده – سایر اعضای خانواده دچار تتنش و اضطراب می شوند. کودکان این خانواده ها نسبت به بقیه خانواده آسیب پذیرترند. و نسبت به رفتار دیگران رفتارهایی چون حساسیت زیاد، خجالتی، بلد خلقی، زود رنجی و … از خود بروز می دهند.

بیشتر بخوانید: کودکان در جزیره طلاق