مقدمه
در میان مجموعة علائق و رغبت های آدمی گرایش به شادی و نشاط، موقعیـت و جایگاه خاصی دارد؛ زیرا او به دلیل حب ذات و غریزة صیانت نفس از هرآنچـه نشــاط آور و آرام بخــش باشــد اســتقبال مــی کنــد و از هــر عامــل رنــج و آزار، رویگردان است.
به طور طبیعی انسان های سالم و بهنجار هر آنچه را برای خـود می خواهند نظیر شادابی، سر زندگی وموفقیت، همان را برای همسرو فرزندانشان نیز طلب می کنند و در جستجوی راههایی برای افزایش ظرفیت های شادی، سرور و بهجت قلبی برای خود و خانوادة خویش می باشند (شرفی، 1389 ،ص88۱
َشادی واژه‌ایی فارسی است که در معنا مترادف های آن عبارتند از: شادمانی، خوشحالی، بهج، بهجت ، استبهاج ، مسرت، بشاشت، نشاط، طرب، ارتیاح و… که برخی از این واژها عربی است و در قرآن به کار رفته است.
استاد مطهری شادی را اینگونه تعریف میکند :« شادی حالت خوش و لذت بخشی است که علم و اطلاع به اینکه یکی از اهداف و آرزوها محقق شده یا محقق خواهد شد، به انسان دست میدهد .»
(سبحانی‌نیا،۱۳۸۴)
۱_ داشتن جهان بینی صحیح
جهان بینی صحیح به زندگی انسان معنا و مفهوم می بخشد و فلسفه حیات و هستی را تبیین می نماید. بدون جهان بینی صحیح، انسان احساس پوچی و بیهودگی می نماید و چنین احساسی، زندگی را رنج آور می.(سایت:hwzah.net)سازد
استاد مطهری می فرماید: عمر خیام شادی را در سایه عواملی چون می و میخانه می داند، ولی مولوی سراسر وجود انسان را نشاط و لذت می داند و می گوید
ای همه دریا، چه خواهی کرد، نم
ای همه هستی چه می جویی عدم
تو خوشی و خوب و کانِ سرخوشی
تو چرا خود منت باده کشی
یاداشت‌های استاد مطهری ، ج۳ ، ص۴۰۲
۲_قناعت
قانع بودن و قناعت کردن، یکی از زمینه های آرامش و شادابی است. لقمان به فرزندش فرمود:
اقنَع بِما قَسَمَ اللّه لک یصف عیشک و لا تنظر الی ما عند غیرک[3]
به آنچه خدا قسمتت کرده، قانع باش تا زندگی ات شاد و با صفا شود و به مال و ثروت دیگران توجه مکن.
البته قناعت غیر از تنبلی است و منافاتی با تلاش ندارد. انسان باید تلاش کند اما همراه با قناعت نه حرص.
(کافی ،جلد ۸ ،ص۲۴۳)
در روانشناسی شادی به عنوان ترکیبی از عواطف مثبت بالا و عواطف منفی پایین و احساس مثبتی که از پیروزی ناشی میشود،معنی شده است.
( شادی و نشاط در زندگی‌و محیط کار ،دکتر حسن زارعی متین و زلفا حق گویان ،ص ۱۱)
۳- محبوبیت، مقبولیت، موفقیت
خانم الیزابت هارلوک، روان شناس معاصر، سه «میم» را عوامل اصلی شادی می داند: محبوبیت، مقبولیت و موفقیت.
باید برای نشاط و شادابی عوامل فوق را کسب کرد.
(سایت :hawzah.net)
۴_استفاده از امور شادی آفرین
استفاده از امور شادی آفرین در زمان مناسب و با رعایت حدود لازم، برای تجدید نشاط و کاستن از یکنواختی زندگانی، از اصول اساسی بهداشت روان است.
البته برای شاد بودن باید از ابزار مشروع استفاده کرد؛ زیرا ابزار نامشروع را نمی توان وسیله ای فرح بخش و شادی آفرین دانست.
حضرت علی علیه السلام فرمود:
در لذتی که موجب پشیمانی شود و شهوتی که درد و اندوه را در پی داشته باشد، خیری نیست.
(غررالحکم{موضوعی}،ج ۲ ،ص۴_۷
شادی چه تأثیری بر سلامت روان دارد؟
آنجا که شادی یکی از هیجانات اساسی بشراسـت، لـذا هـر کس به فراخور خود آن را تجربه مینماید.
امــا تعریـف شـادی بـه سادگی تجربه آن نیست. افلاطون در کتاب جمهوری به سه عنصر در وجـود انسـان اشـاره میکنـد کـه عبـارتاند از: قـوه عقــل یــا استدلال احساســات و امیـال افلاطون شادی را حالتی از انسان میداند کــه بیـن ایـن سـه عنصـر تعادل و هماهنگی وجود داشته باشد ارسطو شـادی را زندگی معنوی میداند معتقد است که شادی مبتنی برتعداد وقایع لذتبخـش اسـت . جامعترین و در عیــن حـال عملیـاتی ترین تعریـف شـادمانی را وینهوون ارائه میدهد. به نظراو، شادمانی به قضاوت فــرد از درجه یا میزان مطلوبیت کیفیت کل زندگیش اطلاق مـیگـردد. به عبارت دیگر شادمانی به این معناسـت کـه فـرد چقـدر زنـدگـی خود را دوست دارد.
ویژگیهای افراد شاد
بسیاری از روانشناسان براین باورند که یک فرد خوشحال را با سه ویژگی می توان شناخت:
۱. مهارت های زبانی:
مورد اول مهارت های زبانی است ، به عنوان مثال اگر کسی مهارت های زبانی و کلامی لازم را در ارتباط با دوستان ، اساتید ، همسالان و خانواده را داشته باشد این نمونه یک فرد خوشحال خواهد بود .
پرهیز از بیهودگی:
یعنی اگر در رفتار و گفتار یک فرد نشانه هایی از حکمت ، هدفمندی مشاهده شود و یا به عبارتی دیگر اگر فردی از بیهوده گویی ، بیهوده شنوی و بیهوده کاری پرهیز داشته باشد او نمونه یک فرد خوشحال است .
تبدیل اشتباهات به تجربه:
اگر فردی توانست اشتباهات را به تجربه تبدیل کند، این فرد یک فرد خوشحال است.
(سایت: noormags)
بر مبانی سیره و آموزه‌های اهل بیت (ع)، شادی و نشاط چه اهمیت و ضرورتی در سبک زندگی اسلامی دارد؟؟
توجه به شادی و نشاط از جهت شکل گیری شکل گیری شخصیت سالم و با نشاط و نیز لذت بردن از لحظات زندگی است. پرورش عواطف سالم و سرزندگی شخص در مراحل مختلف رشد او اهمیت دارد.
درسایه ی شادی و نشاط ، زندگی معنا و مفهوم خاص پیدا کرده و دلها به هم نزدیک ، و ترس و بدگمانی و ناکامی و نگرانی بی‌اثر میگردد.شادی نه تنها بر روح و روان انسان تاثیر می‌گذارد ،بلکه جسم او را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. در سیره ی معصومان (ع) ،عنصر شادی آنچنان اهمیت دارد که علاوه بر تایید آن به بستر سازی، زمینه سازی و ایجاد آن نیز توصیه شده است (کلینی ۱۳۷۸،ج۲،ص۲۹۱)
نویسندگان :
ام البنین هجریان نژاد
بتول منصوریان