بهداشت روان
مقدمه:
دین برنامه‌ای است هماهنگ و متناسب برای رسیدن به زندگی مطلوب بشری تدوین شده است. علامه طباطبایی در تعریف دین می فرمایند: دین مجموعه ای از قوانین مصلح همچنانکه مجموعه قوانین مصلح را دین می‌دانیم! دین دارای قلمرو وسیع و گسترده که تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی آدمی را در بر می‌گیرد که مهمترین مسئله‌ای که به آن توجه شده است مسئله بهداشت روانی است. که با توجه به پژوهش‌ها و تحقیقات روانشناسان در این زمینه انجام داده‌اند متاسفانه در مورد تاثیر دین بر روان میباشد، کمتر کار شده است. مادر این مقاله در سایت گلدون راهکار های شیوه ی زندگی بهتر رو ارائه داده ایم باما همراه باشید.
البته ناگفته نماند اولین کسی که در جامعه روانپزشکان در این طرح کارکرد پدر روانپزشکی آمریکا آقای بنیامین راش می باشد که ذکر کرده مذهب آنقدر برای پرورش روح و روان اهمیت دارد که هوا برای تنفس. البته این مقوله از بحث ما خارج است چرا، چونکه دینی که در این نوشتار مد نظر می باشد دین اسلام و آموزه های دین اسلام می باشد
مفهوم شناسی دین:
دین در لغت به معنای کیش، طریقت، شریعت، مجموعه قواعد عقاید و دستورالعمل هایی که هر یک از پیامبران از طرف خدا ارائه کردند. در اصطلاح دین مجموعه‌ای از اصول و قوانین و مقررات نظری و عملی، در سطح فرد و کلان می باشد که با هماهنگی فطرت و سرشت انسانی است، منطق و متد حیات و زیست عالی انسانی را در حوزه ی فردی و اجتماعی اعم از روح و جسم، از طریق وحی آسمانی ترسیم می‌کند.
مفهوم شناسی روان:
معنای لغوی روان: جان، روح، نفس ناطقه، مجموعه قوای ذهنی، عاطفی و ادراکی انسان که کیفیت رفتار شخص و عمل و عکس العمل های او را تعین می‌کند. منظور از روان آن بخش غیر مادی و بُعد اصلیل و اساسی وجود انسان است.
مفهوم شناسی بهداشت:
بهداشت نگاه داشتن تندرستی
حفظ صحت
و علم و هنر پیشگیری از بیماری ها
طولانی کردن عمر
بالا بردن سلامت
و توانایی بشر که به منظور سالم سازی محیط، کنترل بیماری های واگیردار، آموزش بهداشت و…
انجام می گیرد.
مفهوم شناسی بهداشت روانی:
بهداشت روانی در درون مفهوم کلی بهداشت جای می گیرد و بهداشت یعنی توانایی کامل برای ایفای نقش های اجتماعی، روانی و جسمی، بهداشت روانی عبارت است از آگاهی به عوامل معنوی و مادی و انگیزه‌هایی که سلامت فکر و وضع مثبت و اعتدال رفتار و کردار را سبب می شود که بدان وسیله ساز و کار با ارزشی در مورد تحرک و پیشرفت معنوی و مادی انسان در همه زمینه ها فراهم آید.
1-معرفی تعالیم یا آموزه های دین:
دین به عنوان یک نظام
فرهنگی
اجتماعی
جهت هماهنگی رفتارها و کردارهای افراد تعیین شده است.
که دارای آموزه های خاصی می باشد.
تعالیم یا آموزه های دینی به همه دانستنی های دینی اطلاق می شود.
که با توجه به مضمون و محتوای آن به چند دسته تقسیم می شود.
برخی عقاید و یا احکامی و یا اخلاقی می باشند.
دین مقدس اسلام نیز به عنوان کاملترین دین الهی جهت سعادت و هدایت و عاقبت به خیری بشر دارای تعالیم و آموزه هایی میباشد که با معرفی و پذیرش و به عمل گیری آنها در مسیر زندگی موجب می‌شود فرد به کمالات معنوی و اخلاقی دست یابد.
تعالیم دین اسلام بسیار متعدد و گسترده می باشند لذا اینجا به چند مورد از آنها اشاره می شود.
1-1.ذکر:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «ذکر خدا موجب شفای دلهاست».
اصولا مسلمانان هنگام ذکر خدا احساس می‌کنند.
که به خداوند نزدیک هستند.
و همین موجب برانگیخته شدن حس اعتماد به نفس، قدرت، امنیت و خوشبختی آنها می شود.
غفلت و دوری از یاد خداوند باعث بدبختی و سختی می شود.
همانطور که قرآن کریم به صراحت بیان می کند:
«ومن اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا».
و هرکس از یاد من رویگردان شود زندگی تنگ و سختی خواهد داشت.
ذکر خدا چه در مراحل مقدماتی مثل:
ذکر زبانی
و چه گامی فراتر،
یعنی ذکر قلبی،
و چه در درجه ای والا، یعنی ذکر عملی،
انسان را از مرحله حیوانی جدا می کند
و او را به مقام انسانی می رساند.
دعای یکی از اذکار می باشد.
مناجات ودعا، اظهار احتیاج و نیاز، به پیشگاه حضرت بی نیاز است.
حاجت یعنی بیان تهیدستی و فقر و مسکنت و نداریی به محضر غنّی مطلق و مالک جهان هستی است.
دعا کمک خواستن بنده ای ضعیف، مسکینی ذلیل، مستکینی بیچاره، از پروردگاری رحیم، خدای مهربان، حکیمی لطیف و سمیعی بینا ست.
دعا یکی از مصادیق بارز و روشن عبادت خداوند است.
و کوتاهی و رویگردانی از دعا و نیایش از مصادیق استکبار و تارک دعا جزء مستکبرین معرفی شده اند.
برای نمونه قرآن کریم در آیه:
« و قال ربکم ادعونی استجب لکم»
بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را.
خواندن دعا می تواند برای انسان اثربخش باشد.
امروز دانشمندان بر این باورند که مذهب تاثیر انکار پذیری بر سلامت روحو جسم و دیگر ابعاد زندگی بشر دارد.
ارزش انسان از دیدگاه خداوند در دعای او نهفته است. نماز نیز ذکر است اما ذکر اکبر است.
نماز یکی از مهمترین و دائمی ترین فرمان الهی است و دارای آثاری چون جلوگیری از فحشا و موجب توجه انسان به خدا و ارتباط او می شود.
تاثیر دیگر نماز بهداشت تن و روان نمازگزار است.
صفاتی که بی نمازان فاقد آن هستند.
آنان «نمازگزاران» از بهداشت جسمی بهره مند هستند و هم روانی سالم و پاک دارند.
نماز انسان را به خدا نزدیک می کند.
خداوند از هر عیب و رذیلتی پاک و منزه است.
او نیز روان خویش را از رذایل و آلودگی ها بپیرآید.
به عبارتی دیگر یکی ازعلل تشریع نماز «یاد خدا» است. در قرآن خداوند فرموده است:
«اقم الصلوه لِذکری» برای یاد من نماز را برپا دار! و یاد خدا هم منشأ آرامش و امنیت روانی است.
تاثیر نماز بر بهداشت روانی نمازگزاران قطعی است.
و آرامش و امنیت نسبی بیشتری که امروز در جوامع اسلامی حکم فرماست شاهد زنده ای بر این مدعاست.