رفتار والدین با فرزندان خیلی مهم است. فرزندان ما همیشه مراقب کارها و رفتار های ما هستند. آنها مراقب نحوه رفتار ما با دیگران هستند و نحوه برخورد ما با احساسات خود را مشاهده می کنند. آنها می بینند که چگونه هیجان خود را کنترل می کنیم.
ذهن کودکان مانند اسفنج های کوچک در تمام این اطلاعات غوطه ور می شود. حتی زمانی که فکر می کنیم کودکان به ما توجهی نمی کنند الگوبرداری از ما را به عنوان رفتار والدین خود انجام می دهند.
رفتار والدین همیشه الگو مهمی است:
کاری که انجام می دهند به کودکان نشان می دهد که می خواهند چگونه رفتار کنند.
گفته های آنها نیز با اهمیت است. آنان می‌توانند با نحوه صحبت خود نشان دهند که از کودک خود خوشنود هستند
یا برعکس خشمگین هستند.
می‌توانند درباره تفاوت دو شئ صحبت کنند.
می‌توانند به او دلداری بدهند یا او را سرزنش کنند.
والدین بهترین راهنما یا معلم برای کودکان هستند. جالب بدانید کودکان از رفتار والدین درس‌های بیشتری می آموزند تا گفتار ما.
به عنوان مثال: ورزشی که انجام می دهید ، از جمله رفتار های والدین محسوب می شود و برای کودکان بسیار جذاب است . ورزشی که فرزندان خود را بدان تشویق میکند بر شخصیت کودکان موثر است. اگر به بازی های گروهی علاقه دارید. برای بازی مانند فوتبال پاداش می‌دهید کودک به بازی فوتبال رو خواهد آورد و اگر به تعلق به یک گروه بها بدهد، او به گروهی خواهد پیوست.
توضیح خصوصیات منفی رفتار والدین برای کودکان :
توضیح رفتار والدین به صورت خلاصه و مفید ، جامع و اثرگذار:
به مثال زیر دقت کنید:
_ شوهرم سیگاری است.
_ خانومم هر از گاهی سیگار می کشد.
_ مامانم وسواس نظافت دارد.
اکنون والدین رفتارهای نادرستی دارند. این رفتارها نیاز به درمان و برطرف شدن داشته اند. متاسفانه این اتفاق رخ نداده است. رفتار نادرست والدین همچنان همراه آنان است.
از سوی دیگر کودک کم کم بزرگتر می شود. طبیعتاً درک و تصور و فهم او نیز رشد خواهد کرد.
تصور کنید او اکنون نُه سال دارد.
سوال : با وجود رفتار اشتباه پدر یا مادر و یا سایر اعضای خانواده، که اکنون خود باید الگو کودک باشند ،
_ چگونه باید برخورد کرد؟
_ چگونه رفتار صحیح را میتوانم به کودک ام یاد بدهم ؟
والدین هر دو در تربیت موثر هستند.
هرکدام باید مسئولیت خود را متحمل شوند.
رفتار والدین بر فرزندان موثر است . هر یک از والدین ( پدر یا مادر) که آن رفتار نادرست در او نیست.نیاز است رفتار نادرست همسرش خود را به کودک‌شان توضیح دهد.
البته بصورت؛
خلاصه و مفید
بدون توضیح اضافه
همچنین بدون تخریب شخصیت همسر خود.
راهکارهای توضیح یک رفتار به کودک :
۱.احترام والدین به یکدیگر
اصلی‌ترین محور تأمین‌کننده سلامت روانی فرزند بویژه در دوران کودکی ارتباط محترمانه والدین با یکدیگر است. از مهمترین شاخص های رفتار والدین محسوب می شود.
در تحقیقات متعدد، تاثیر عدم تفاهم و دعواهای والدین در گوشه گیری، افسردگی، پرخاشگری و عدم اعتماد به نفس فرزندان بویژه کودکان ثابت شده است. ستيزها و برخوردهای خشن والدین نسبت به یکدیگر در حضور فرزندان (در هر سطحی)، نتایج مخربی بر فرزندان خواهد داشت.
۲.خودداری از تخریب شخصیت:
بخاطر داشته باشید، شخصیتی که راجب او صحبت می کنید پدر یا مادر آن کودک است.
۳. ساده و کوتاه، توضیح دهید.
به جای توضیح طولانی ، خیلی ساده بگویید.کودکان به سخنرانی نیاز ندارند. از توضیحات مختصر استفاده کنید.
۴. کودک را از اثرات منفی آن کار آگاه کنید.
اثرات منفی هر شیء ، شامل مضرات و آسیب های آن است. آسیب های رفتارهای اشتباه را برای کودک خود شرح دهیم. توضیح خود را در سطح درک کودک و بدون استفاده از اصطلاحات پیچیده بیان کنید.
رفتار پدر مهربان ولی بددهن را بدون حذف ویژگی مثبت بیان کنید: « بابا شوخ طبع و مهربونه. وقت عصبانیت از حرفهای بد استفاده میکنه. اون وقت خیلی با طعنه حرف میزنه. بدون فکر این کار رو انجام میده. ولی خوب باعث میشه بقیه ناراحت بشن. خوب حق هم دارند. اینطوری آدم ها کمتر دلشون می خواد باهاش دوست باشند »
۴.یک فعالیت مناسب و سرگرم کننده برای کودک در نظر بگیرید:
فعالیت ها و سرگرمی های مختلف بر شخصیت ما انسان ها موثر است. سرگرمی های مفید میتواند در تربیت درست فرزندان به ما کمک کنند. تشویق کودک به انجام یک ورزش به عنوان بازی ، برای حفظ سلامت مفید است. البته این همه آنچه بدست می آوریم نیست.
مشغول شدن کودک به ورزش های انفرادی یا گروهی ، علاوه بر سلامت جسمی ، سلامت رفتار او را مستحکم میکند. این گونه فرزندمان کمتر پیگیر مانند سیگاری کشیدن ، بددهنی و مانند آن ها خواهد شد. احتمالا ترغیب او به انجام یک بازی یا یک فعالیت او را خوشحال خواهد کرد.
۵. شنونده خوبی باشید.
زمانی که کودکتان با شما سخن می گوید با دقت به صحبت او گوش دهید. سوالاتی که پرسیده است را با دقت گوش دهید. به چشمان او نگاه کنید. حتی در صورت لزوم در کلام همراه شوید.
۶. صبور باشید:
گاهی رفتار والدین یا رفتار و صحبت میان بزرگتر ها برای کودکان سوالاتی را ایجاد میکند.سوالاتی که ممکن است از اینکه توجه کودک شما را جلب کرده اند، شما را ناراحت کند.
خواهشاً صبور و خونسرد بمانید.
سوال همچون : اعتیاد چیست ؟ گُل چیه؟
با کودک بد برخورد نکنید و مطابق آنچه گفته شد. با اقتدار ، ساده و صبورانه توضیح دهید.
شاید بتوانید اینطور جواب او را بدهید:
« اعتیاد یعنی یک نفر اینقدر یک چیزی رو عادت میکنه که دیگه شاید نتونه مصرفش رو قطع کنه.»
ممکن است بپرسد: چه ایرادی داره؟
میتوانید به او بگویید:
« این مواد سم اند .این وابستگی باعث میشه اون نتونه کم کم درست غذا بخوره و از بدنش مراقبت کنه و یواش یواش لاغر و مریض میشه.»
چگونه برای کودک خود توضیح دهیم:
با وجود مثال های زیادی که در اطرافمان میتوانیم بیابیم. اجازه بدهید به مثال پدر سیگاری ، بپردازیم.
از روشی به مانند مورد ذیل استفاده کنید؛
پدر یک خانواده سیگاری است ، اکنون مادر خانواده میخواهد به فرزندان خود رفتار پدر را توضیح دهد ؛
« پدر شما ، مرد زحمت کشی هست.
به رفاه و سلامت ما اهمیت میدهد و….
اما خوب سیگاری هست. با این کار به سلامتی خودش قبل از دیگران آسیب میزنه.
این عادت خوبی نیست. آدم باید از سلامتی خودش مراقبت کنه.
ای کاش این عادت را ترک کنه.»
یا اینکه ؛ مادر وسواسی ، وسواس نظافت دارد. پدر خانواده می خواهد به فرزندانشان رفتار مادر را توضیح دهد ؛
« مادر تو زن مهربانی هست.
ما را خیلی دوست داره. دستپخت خوبی هم داره. اصلا اینکه بخاطر دستپخت خوب و مهربانی اون همیشه از آرامش خونه و غذا لذت میبریم کلی خدا رو شکر می‌کنم.
اما خوب متاسفانه وسواس داره. این تعامل با محیط و اطراف رو برای اون سخت میکنه. کلی بخاطر این موضوع اذیت میشه.
این خصلت خوبی نیست.
ای کاش زودتر اون رو ترک کند.»
با دقت در متن مقاله متوجه خواهید شد که توضیح رفتار نادرست بزرگتر، بدون تخریب شخصیت طرف مقابل یا ابراز ناخرسندی ها در موارد دیگر زندگی و دخالت آنها رخ داده است.
رعایت این مورد ضروری است.
عباراتی که والدین هرگز نباید به کودکان بگویند:
از این روش توضیح دادن جداً خودداری کنید.
از بدترین حالات ممکن است؛
« بابا شما اخلاق که نداره،
زود میره سر کار دیر هم برمیگرده ، هرچی میگم این رو بخر اون رو احتیاج داریم. هی پشت سر هم یادش میره !!!!!
کم بود، ؟!
آقا سیگاری هم هست ،
مادر قربونت برم نشی مثال بابات!؟»
« این مادرت ،
هر چی می‌خریم ، می گذاریم به چشمش نمی آید که پدر ما رو هم در آورده با این وسواس،
هی بشور ، هی بِساب راه انداخته!
هی تاید و شوینده بیار نصف حقوق ماهانه ام شده پول تاید و شوینده!
اون وقت قسط و اجاره خونه مونده.
همه اش هیچ جرئت نداریم یه لحظه با آرامش یه چی بخوریم از ترس اینکه نریزه زمین،
نمی‌فهمم چی میخورم !؟
بابا فدات بشه زن نگیر!!!؟
الگوپذیری بد از رفتار والدین:
گاهی اوقات، ممکن است ناآگاهانه چند رفتار اشتباه را برای فرزندان خود الگو سازی کنید. در اینجا چند نمونه از روش هایی وجود دارد که رفتار والدین منشاء آموزش عادات بد به کودکان آموزش است.
با خانواده برای ناهار به رستورانی رفته اید. صاحب رستوران برای افراد زیر ۱۱سال تخفیف ویژه می دهد.
مادری به صندوقدار رستورانی می گوید که دختر ۱۲ ساله اش فقط ۱۱ سال دارد تا بتواند تخفیف بگیرد.
در واقع مادر با رفتار غلط دارد به دختر خود می آموزد برای رسیدن به خواسته های خود گاهی اوقات دروغ گفتن اشکالی ندارد.
پدر یا مادر خانواده شب هایش را با تماشای برنامه های تلویزیون تا دیر وقت می گذراند. اما به پسرانش می گوید که باید بیشتر مطالعه کند.
و یا زودتر به رختخواب برود. در صورتی که رفتار والدین چیز دیگری می گوید.
والدین به فرزندان خود می‌گویند که با دیگران با احترام و مهربانی رفتار کنند. اما وقتی فروشگاه از پس گرفتن کالایی که آنها می خواهند برگرداند امتناع میکند، سر کارمند فروشگاه فریاد می‌زنند.
ادامه دارد…
نویسنده: الهام موسوی محمدی نژاد