در ارتباط با آداب و شرایط استجابت دعا باید گفت که دعا راه ساده و صمیمی برای ارتباط با خداوند است. مخلوق ازخالقش باتواضع واضطرارطلب می کند،که می تواندمادی و معنوی باشد یا فردی و اجتماعی انجام می‌گیرد.
آقای جواد محدثی سرآغاز بحث دعا می نویسد:
“دعا زبان عشق و نیاز بنده به درگاه خدای بی نیاز است.”
همیشه درهای رحمت خدابه سوی بندگان که صادقانه ومخلصانه اورامیخوانند،بازاست وبه آنهاوعده پاسخ داده.
خدامیفرماید:
وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ
و چون بندگان من (از دوری و نزدیکی) من از تو پرسند، (بدانند که) من به آنها نزدیکم، هرگاه کسی مرا خواند دعای او را اجابت کنم. پس باید دعوت مرا (و پیغمبران مرا) بپذیرند و به من بگروند، باشد که (به سعادت) راه یابند.
آداب و شرایط استجابت دعا :
-
حضورقلب
حضورقلب از شرایط کمال عبادات محسوب شده است.
امام صادق(ع)، حضور قلب را از شرایط استجابت دعا معرفی کرده است.
ابوحمزه ثمالی گوید: علی بن الحسین علیه السلام را در نماز دیدم که عبا از یک دوش او افتاد اما به افتادن آن توجهی نکرد تا اینکه از نماز فارغ گردید.
از او سوال کردم چرا عبا را بر دوش خود نینداختید.
حضرت فرمود: آیا می دانی در برابر چه کسی قرار گرفته ام. آن مقدار نماز بنده مورد قبول است که در آن حضور قلب دارد.
2. خشوع
خُشوع به‌معنای فروتنی و تواضع، حالتی در انسان است که از عظمت طرف مقابل ایجاد می‌شود. خشوع را حالتی در قلب دانسته‌اند که به خضوع در اعضای بدن منجر می‌شود. خشوع ثمره ایمان و نتیجه یقین به جلال حق، غیب و قیامت است.
امام على عليه السلام : خشوع، نيكو ياورى است براى دعا
3. شروع وختم باصلوات
چون پیامبر اکرم(ص)واهل بیت آن حضرت(ع) واسطه‌های بین خدا و بندگانش در برآمدن حاجات و رسیدن به معرفت و شناسایی خدا می‌باشند.
به هنگام عرض حاجت به درگاه خدا برای آداب و شرایط استجابت دعا۱ باید دست «توسّل» به دامن آن بزرگواران زد و در پرتو نام و یاد آنان تقاضای قبول از خدا داشت.
از امام امیرالمؤمنین علی(ع) منقول است:
إذَا کَانَتْ لَکَ إِلَی اللهِ سُبْحَانَهُ حَاجَةٌ فَابْدَأ بِمَسْألَةِ الصَّلاةِ عَلَی رَسُولِهِ(ص) ثُمَّ سَلْ حَاجَتَکَ، فَإِنَّ اللهَ أکْرَمُ مِنْ أنْ یُسْألَ حَاجَتَیْنِ فَیَقْضِیَ إِحْدَاهُمَا وَ یَمْنَعَ الْاُخْرَی؛
هرگاه تو را به خداوند(عزوجل) حاجتی باشد، درخواست خود را با درود بر رسول خدا(ص) آغاز كن و سپس حاجت خود را بخواه. زیرا خداوند، بزرگوارتر از این است كه دو حاجت از او بخواهند و او یكی از آن دو [صلوات بر رسول] را روا سازد و دیگری را ردّ کند.
4. سپاس ازخدا
سپاس از خدا در کلام قرآن:
وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ
و آنگاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر واقعا سپاسگزارى كنيد [نعمت] شما را افزون خواهم كرد و اگر ناسپاسى نماييد قطعا عذاب من سخت خواهد بود.
یک لحظه انسان سکوت کند و ببینیم که چه نعمتهایی دارد ….
ارزش یک لحظه سکوت را واقعا دارد … !!!؟؟؟ تن سالم، خانواده سالم، امنیت، دلشادی و … خیلی چیزهای زیاد که اگر بخواهیم فقط بنویسیم شاید چند جلد کتاب بشود.
خداوندعزوجل میفرماید،اگرشکرگزارباشیدافزون میکنم.
5. صدقه دادن قبل ازدعا
در اصول کافی جلد ۲، از حضرت صادق (ع) نقل شده است که فرموده اند:
«هرگاه یک نفر از شما بیمار شود، طبیب درخواست می کند و به او چیزی می دهد و اگر حاجتی به پادشاهی پیدا کند به دربانان او رشوه می دهد. پس اگر حاجتی به خدا دارید باید صدقه بدهید (تصدقی بکنید)، خواه کم و خواه بسیار باشد!»
6. امیدوار حسن ظن به خدا
نتیجه امیدوار حسن ظن به خداوند در کلام رسول خدا (ص):
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند: هنگامی که آخرین بنده به سوی دوزخ رانده می‌شود به اطراف می‌نگرد، آن گاه خداوند جبار میفرماید: او را باز گردانید.
چون او را باز می‌گردانند از وی می‌پرسند: چرا به اطراف می‌نگریستی؟
می‌گوید: پروردگارا! گمان من این گونه نبود.
می‌پرسند: گمان تو چگونه بود.
می‌گوید: پرورگارا! گمان می‌کردم از گناهانم در گذری و مرا به بهشت بری.
خداوند میفرماید: ای فرشتگان من! سوگند به عزت و جلال و نعمت و برتری و رفعت مکانم، هرگز بنده‌ام بهتر از این لحظه به من گمان خوب نبرده بود و اگر ساعتی به من حسن ظن می‌داشت او را به آتش می‌ترساندم. دروغش را بر او ببخشید و او را به بهشت وارد کنید.
بنده هنگامی که دست به دعا بلند کند،باید با امیدواری وحسن ظن به خدا دست بردارد که باعث استجابت دعامی‌شود.
“لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ”
7. اوقات مناسب دعا
روایات اوقات مناسب دعا که به استجابت و شرایط دعا۱ نزدیکتر است بیان شده است که به طور اشاره عبارتند از :
شب قدر، ماه مبارک رمضان، اعیاد مذهبی همچون عید فطر، عید غدیر، عید قربان و روزهای ولادت ائمه علیهم السلام ، شب های دهه اول ذیحجه، شب و روز جمعه، در دل شب و به ویژه نزدیکی های طلوع فجر، قبل از غروب خورشید، هنگام وزیدن باد صبحگاهی، هنگام ریزش باران، هنگام شنیدن اذان، در سجده نماز، بعد از پایان نماز، هنگام شنیدن قرائت قرآن و به هنگام افطار روزه.
در روایتى فاطمه زهرا علیهاالسلام از اوقات مناسب براى دعا را به ما در قول و عمل معرفى کرده است :
فاطمه زهرا علیهاالسلام مى فرماید: از پیامبر صلى اللَّه علیه و آله شنیدم، در روز جمعه ساعتى است که هیچ مسلمانى مراقب آن نبوده که حاجت خیرى از خداى عزوجل بخواهد مگر آنکه حاجت او را برآورده ساخته است. فاطمه علیهاالسلام مى گوید عرض کردم یا رسول اللَّه آن چه ساعتى است؟ فرمود: آن هنگامى است که نصف قرص خورشید در موقع غروب پنهان شود. پس از آن فاطمه به غلام خود فرمود: بر فراز بام درآى و چون دیدى نصف قرص خورشید در هنگام غروب پنهان شد به من خبر ده تا دعا کنم.)
برای مطالعه بیشتر اینجا کلیک کنید
آیات قرآن در زمینه شرایط دعا
آیات قرآن درزمینه آداب و شرایط استجابت دعا۱
«وَ قالَ رَبُّکمُ ادْعونی اسْتَجِبْ لَکمْ انَّ الَّذینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ»؛
«قُلْ ما یعْبَؤُ بِکمْ رَبّی لَوْ لا دُعاؤکمْ فَقَدْ کذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یکونُ لِزاماً»
«وَ اذا سَأَلَک عِبادی عَنّی فَانّی قَریبٌ اجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اذا دَعانِ فَلْیسْتَجیبُوا لی وَلْیؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یرْشِدُونَ»
دعا در کلام معصومین علیهم السلام
از دعا در کلام معصومین،می‌توان به سخنان گوهر بار پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در آداب و شرایط استجابت دعا۱ اشاره کرد:
«الدُّعا سِلاحُ الْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ الدّینِ وَ نُورُ السَّماواتِ وَ الْارْضِ»؛ دعا و راز و نیاز به درگاه خداوند، اسلحه انسان با ایمان و ستون (خیمه) دین و نور آسمان ها و زمین است.
حضرت علی علیه السلام می فرماید: «الدُّعا مِفْتاحُ الرَّحْمَةِ وَ مِصْباحُ الظُّلْمَةِ»؛ دعا کلید رحمت خداوند و چراغ روشنی برای تاریکی های دنیا و آخرت است.
حضرت علی بن موسی الرضا- علیهما السلام- می فرماید: «عَلَیکمْ بِسِلاحِ الْانْبیاءِ، قیلَ ما سِلاحُ الْانْبیاءِ؟ قالَ: الدُّعاء»؛ شیعیان و پیروان اسلام! همواره به اسلحه پیامبران- که در کارها و برنامه های سخت تبلیغی بدان مسلّح بودند- مسلّح شوید. شخصی از آن حضرت پرسید: اسلحه پیامبران چیست؟ حضرت فرمود: دعا.
✍️مهدا
بیشتر بخوانید:
خداقوت👌
عااااااالی
احسنتم